dall, mut, bouzar

War baper e oan krog d'en em zoñjal tri bloaz a zo pe ze. Padet moa pellig a-walah gand Ya!, beteg ma oa eet ar puñs da hesk. Devi ar goulou ne rin ket avad an dro-ma, na redek da baka treid ar mestr pa grog da isa. Ki gouez ma z'on, pedi a ran an absolvenn diganeoh en araog pa za va zoñjou war ribotal. Ne vezo ket na treñket na tourgouillet al lêz ganin, michañs.

Deom de’i evid war zujed ar brezoneg a-vremañ. Er bloavez daou vil daouzek n’eo ket touet e vije eun dra bennag a deufe tost d’eur Brezoneg digomplekset. Ma doue, digemplezet a ra unan bennag, pe zaou.

Brezhonegerien  XXI a weler war ar post télé, koulz war an urjiataer. Petra ar hurun en ifern yen  'sinifi ar re-ma ? Eur pab nevez, eur c’harnij brezel. Benead XXI pe B21’s. Nag a boan.  Peseurt frankiz a zo evid ar re a zo etre Machinbistrak Warnugent ha brezhoneg Tro An Ti ?

Tro An Ti. T’n’T ken a tarz. Mond a ra founnuz mad an etikededennou war an télé gall. Lakad pennou er homboutchou, bouj ebed ganto, pe kalzig a ardou tro ar pod evid eur zoubenn dreut. Fei', labour zul labour null.

Ne oa ket deuz ar seurt ardou er podad soubenn ‘kreiz an daol gwechall evid ar vrezonegerien a zo en em gavet en o daou ugent vloaz pe ze en deiz hirio. Gwir eo n'ez eus ket eun niver braz spontuz ahanom, nag ez eus en oajou da heul. Fê, goap pe difoultr a zo bet greet ouz or seurt alies pe aliesig meus aon, pe ve er bed braz pe ve e bedig bed ar brezhoneg. Fê, goap ha difoultr a reem en distro. Ni oa an nihilisted e penn an dalar. No future, da zont ? Da hasti.

Tro 1950 'toare e oa mouget ar brezoneg. Ret oa gedal beteg tro 1972 pa oa krog da glask e Alan en dro a-ziwar leurenn an Olympia. C'hoaz e jome berr ar c'hwez gantañ. Bez e oa Channig ha Charlez evid trempa an douarou gand eur bannig oksijen hag azot, traou naturell. Pennad a oa ganto, eur vunudennig ha riñset kerkent. Soubenn vunut da lipad etre ar podad kig moh, kaol ha patatez dabuchur. A boan amzer da laosker bramm pe breug hag e oant eet diwar ar skramm. Buanoh ez eent eged Aotrou Sikloped-Desproges hag e vunud munut.

Feiz, gand Charlez hag e wreg oa eur vunutenn a-galité da gaout war ar pemdez. Riskl ebed da zevi ar goulou. Karantez tost ha karantez gwell evid ar brezoneg, aze oa ken a yoa. Boulhet oa an ero gand an daou bried. Resped deoh.

Bremañ ? O turiad er biskili emaom meus aon. O c'hwennad tro an ti. Dare om da baka an oaled adarre. Nemed fuzeenn brezoneg XXI a vije o c'hortoz ? Echu dija mare ar brezoneg hors-sol p'ema o vond da baka leur nevez war al loar. Skei a raio brezoneg XXII war Veurz, pario.  

Feiz, ken pell hag e c’hellan kas va eñvorennou a vous war gil, deuz ar brezoneg ne jome ket kalz a lusk du-mañ. Dioutañ oa eur gwallbarlant mêz ar jeu. Tadou koz o yéz ar vez ne lake ket kalz a ziouskouarniou da drei daveto. Teodou an oll gwragez a droe forzik, hardi, asidu. Koulskoude e oa eet an heol hebiou d’ar c'hanndi abaoe pell. Marmouzigou difoultre a oa o lavigad tro war dro :  pennouigou dall, mut ha bouzar. Pouloudennok on diouskouarn, begou mouchet ha daoulagadou serret.

Ar brezouneg ? Eun estren d'ar poen-hont. Estreniet oa bet  en e vro, dre ziou wech. Kollet e oa bet e enor. Tonket e oa da vervel. Eur machin bennak a oa deuz an tamm langach brujunnenok. Miret e oa an tañva ouz teodou ar yaouankizou, difennet ruz.

Ne z’eus ket gwelloh eged eur seurt difennerez evid moustra war zantimanchou, mouga ar c’hoantchou e-barz e Yann Vous ha Katell Mouzed. Kontrol da ze, c’hoantegez hag avi o devoa kavet ludu ha temz evid kreski forzik. Bez e oa eur hoz yéz louz brein o vervel en or gichen, o tistumma bugale, pe o stumma lod. Troet eo va zamm krampouezenn war an tu mad warlerh, a varo ema o vond da veo. Planta buhez eo bremañ, skrid ha komz, keit ha ma z'eus esperañs. Falhet an ankou, marh treut, karr hag all.